Bij de inheemse Bribri-bevolking in de tropische regenwouden van Costa Rica draait alles om de zorg voor de aarde. Geschat wordt dat de Bribri-percelen jaarlijks tot 200 ton CO2 per hectare vasthouden. Niets gaat er tijdens de productieprocessen verloren en dankzij eeuwenoude landbouwpraktijken kan er van hun cacao vandaag de dag duurzame chocolade worden gemaakt.
Van de acht oorspronkelijke etnische volkeren van Costa Rica zijn de Bribri van Talamanca nog het best vertegenwoordigd, ook in aantallen. Bezoekers zijn meer dan welkom in hun dorpen. Zo willen de Bribri de rest van de wereld laten kennismaken met hun eeuwenoude landbouwtechnieken en gebruiken.
De landbouwmethodes en tradities van de Bribri zijn erop gericht om zorg te dragen voor de aarde, in het bijzonder voor het tropisch regenwoud. Daar groeit de tsurú, de wilde cacao (Theobroma cacao) die de stam al eeuwenlang cultiveert. Volgens hun scheppingsverhaal kregen ze die van Sibú, de schepper van het universum. De plant zou de ziel bevatten van de vrouw, die Sibú als zijn partner koos. Hij veranderde haar in cacao zodat ze op aarde zou blijven en haar kinderen zou voeden met de drank van zijn cacaobonen.
“We weten dat alles op aarde een betekenis heeft, omdat Sibú het land perfect voor ons heeft achtergelaten en we niets nodig hebben. Moeder Aarde, Iriria, is een apotheek, supermarkt en bouwmarkt. We eten en leven ervan, maar we moeten weten hoe we ermee moeten omgaan. We moeten dus ook voor haar zorgen”, legt Bernarda Morales uit. Als gastvrouw en oprichter van de vereniging Stibrawpa probeert ze bezoekers kennis te laten maken met de inheemse logica en het belang van het bos in het leven van de Bribri.
Duurzame chocolade van de Bribri
De hele cacaoproductie in Costa Rica valt volgens de internationale cacao-organisatie ICCO in de categorie van fijne of aromatische cacaosoorten. De Bribri-cacao groeit in de bergen in de schaduw van (fruit-)bomen en struiken. De cacao dient als gastheer voor allerlei diersoorten. De gevallen bladeren zorgen voor organisch materiaal, helpen de bodem te regenereren en te verversen, en ze beschermen tegen erosie. Geschat wordt dat de Bribripercelen jaarlijks tot 200 ton CO2 per hectare vasthouden.
Bij de Bribri-stam draait alles om zorg dragen voor de aarde, voor alles wat Sibú en Iriria, Moeder Aarde, hebben geschonken. Zo dient de bananenplant niet alleen als voedingsbron, de Bribri halen er ook materiaal uit voor hun ambachten. “We maken er draden van voor ons handwerk”, zegt Miriam Morales, gecertificeerde gids, Bribricacaoproducent en Stibrawpa-partner. Ze scheurt de stengel van een bananenplant tot een lang, smal, rechthoekig stuk. Dat rolt ze op, schuift ze over haar been en spant het aan. Met haar handen trekt ze aan de uiteinden van de strip tot het een touw vormt.
Natuur als uitgangspunt
Ook de huizen van de Bribri hebben een duurzame aard. Door hun rieten daken, droog van de tropische zon, zien de huizen eruit als reusachtige gevederde beesten die vredig in het midden van het bos liggen te rusten. Voor hun daken gebruiken de Bribri suita, een palm die ze uit het oerbos halen.
“Hierdoor glijdt het regenwater weg en sijpelt het niet door het dak. De kolibries en de patrijzen hangen er hun nesten aan en slangen, kikkers en mieren zoeken graag beschutting onder de afgevallen bladeren. Het palmblad dient ook als matras voor op de bodem, het remt de kracht van de regen, voorkomt dat de aarde wegspoelt en houdt deze koel. En als we hem dan op het dak leggen, blijft de suita het bos dienen als gastheer voor insecten, kleine vogels en vleermuizen”, vertelt Miriam. Die manier om alles uit het ecosysteem te benutten, toont dat bij de Bribri niets verloren gaat van wat de aarde hen geeft.
Zelf een bezoek brengen aan de Bribri?
Stibrawpa stimuleert de culturele uitwisseling tussen de Bribri-bevolking en bezoekers. Onder meer door een route te lopen langs verschillende stations waar ze hun manier van leven tonen, de geheimen van het woud prijs te geven en duidelijk te maken hoe belangrijk cacao is in hun cultuur. Online vind je verschillende organisaties die een tour naar de Bribri aanbieden.
